Investeren in mantelzorg!

Leven in balans, Mantelzorg, Zorg & Welzijn 12 Reacties

De dagvoorzitter opent het symposium over mantelzorg waar ik ben en nodig de wethouder uit op het podium voor zijn openingsverhaal. In een bruggetje naar dat openingsverhaal vraagt de dagvoorzitter aan de wethouder: “Heeft u in privé ook te maken met mantelzorg?” De wethouder neemt het woord: “Ja, helaas was ik ook mantelzorger toen ik voor mijn moeder heb moeten zorgen.” Ik zit in de zaal en krijg spontaan dubbele buikpijn. Een keer bij het woord ‘helaas’ en nog een keer vanwege het woord ‘moeten’.

Ik herken me niet in ‘helaas’ en ‘moeten’. Het ongeval van mijn man was zes jaar geleden een heftige gebeurtenis, het haalde ons leven overhoop. Maar zoiets kan gebeuren en dan zorg je voor elkaar. Voor mij was dat eerder logisch dan dat het als een plicht (als in moeten) voelde. En voor wat dat ‘helaas’ betreft: In een mensenleven gebeuren eenmaal dingen, die je soms heftig door elkaar schudden, die je aan het denken zetten, maar je ook andere waarden in het leven laten zien en waarbij je ook ontdekt waartoe je wel en niet in staat bent, je benut kwaliteiten van jezelf waarvan je niet besefte dat je die bezat. Ik leerde mijzelf – in dit vallen en opstaan – in elk geval heel goed kennen.

De insteek van de wethouder baart me zorgen. Onze verzorgingsstaat verandert zodanig dat iedereen in onze samenleving – in meer of mindere mate – te maken krijgt met mantelzorg. De woorden van de wethouder nodigen niet uit om voor een naaste te zorgen, ze roepen voor mijn gevoel eerder weerstand op.

De wethouder vervolgt zijn verhaal en licht de uitgebreide plannen van de gemeente toe en deelt de ideeën van de gemeente over het ondersteunen van mantelzorgers. Want overbelasting dreigt immers, aldus de wethouder. Ook zorgprofessionals delen op het podium een behoorlijk aantal initiatieven over hoe ze mantelzorgers willen ondersteunen en hoe ze hen willen betrekken bij de zorg. Ik hoor opnieuw veel over wet- en regelgeving, zorgplannen, budgetten, indicaties, projectplannen en speerpunten. Vakjargon dus; vanuit het perspectief van de instantie gezien ook. De buikpijn blijft en ik voel me als slachtoffer gezien en als ik niet oplet word ik betutteld waar ik bij sta.

Uit bevindingen van Lilian Linders, lector Social Works aan de Fontys Hogeschool, blijkt dat mantelzorgers degenen zijn die nu reeds hun burgerkracht inzetten en hun participatie-rol ruimschoots vervullen. Door de veronderstelling dat zij ondersteunt moeten worden, haal je juist de kracht van deze mensen omlaag, aldus Lilian Linders. Toch blijft dit ondersteunen van mantelzorgers een hardnekkige en primaire denkrichting bij veel instanties. De focus ligt daarbij op (dreigende) overbelasting bij mantelzorg.

Op weg naar huis overdenk ik wat ik vandaag hoorde: Steeds het zware van mantelzorg benadrukken, opnieuw betuttelend, als slachtoffer van de situatie gezien en vooral te snel veronderstellen, oordelen en voor mantelzorgers invullen. Goed luisteren blijft moeilijk: ze stellen wel vragen aan mantelzorgers, maar er wordt onvoldoende of niet doorgevraagd. Gelijk de veronderstelling wanneer je een jaar niet op vakantie kunt, dat je dat vast erg vindt en je mogelijk iets aan respijtzorg hebt. Ik word er niet vrolijker van. Ben ik dan een van de weinigen die de kracht van mantelzorgers ziet?

En zeker de laatste tijd lijkt het of mantelzorg eerder moeilijker gemaakt wordt door alle nieuwe regels en voorwaarden rondom decentralisaties, keukentafels, trekkingsrecht en pgb. Zuchtend vervolg ik mijn weg naar huis.

Dan plotseling, voordat ik echt cynisch word, weet ik het: Het zou helemaal niet moeten gaan over ondersteunen van mantelzorgers, maar het zou eerder investeren moeten zijn. Investeren in mantelzorgers! Investeren in dat wat je (in de samenleving) van waarde vindt. Zorgen dat het blijft bestaan en zich ontwikkelt. Zowel voor individuele burgers en in de samenleving mantelzorg mogelijk maken. Het is een soort omdenken: mantelzorgers niet stutten en steunen, maar in hen investeren en mogelijk maken dat iedereen – in de nabije toekomst – voor een naaste kan zorgen. O.a. door meer focus op de consequenties van mantelzorg: consequenties ten aanzien van zelf willen zorgen, samen met professionals zorgen, maar ook ten aanzien van regelgeving en inspraak, ten aanzien van inkomen, loopbaan en scholing, van wonen en voorzieningen en ook met betrekking tot levensperspectief. Investeren in mantelzorg ook door de kracht, de kennis en de inzichten van mantelzorgers te zien en te omarmen.

Het is een totaal andere benaderingswijze. Bij ondersteunen bevestig je afhankelijkheid en slachtofferschap, bij investeren benadruk je de autonomie en keuzevrijheid van mensen. Investeren in mantelzorg, is dat niet wat de participatiesamenleving echt nodig heeft?

Mijn buikpijn is verdwenen. Blijkbaar had ik deze bijeenkomst nodig om bij dit inzicht uit te komen. Zal ik de wethouder bellen?

27 april 2015

 

 

< VorigeVolgende >

Reacties 12

  1. Zeker die wethouder bellen! Jouw ideeën aan hem uitleggen en hem vooral op wijzen dat hij beter op zijn woordkeus moet letten!
    Weer een goed blog! Een gave om je gedachten zo goed op papier te zetten!

  2. Dit lijkt een aanzet naar een volgende kanteling. Want er zijn rond mantelzorgers hele nieuwe systemen gebouwd: ze moeten gevonden worden!
    In mijn gespreksgroep op datzelfde symposium heb ik de vraag gesteld of mantelzorgers dat wel zouden willen: gevonden worden! En dan? Ja, dan kunnen ze ondersteund worden! Waarmee?
    Nou, dat we ze serieus nemen en respijtzorg bieden! En dat heeft elke mantelzorger nodig?
    Misschien niet allemaal, maar mantelzorgen is wel heel erg zwaar!
    Ik zorg al vanaf mijn 12e en het heeft altijd bij mijn leven gehoord. En nog steeds hoort het erbij.
    Het ging niet altijd van een leien dakje, maar het heeft mij gevormd en gemaakt tot de persoon die ik nu ben! En gelukkig heeft niemand mij als mantelzorger ooit gevonden:-)
    Niet iedereen is even sterk. Er zijn mensen die zorgen en tegen problemen aanlopen die ze zelf niet opgelost krijgen; die melden zich vanzelf voor wat voor ondersteuning dan ook!
    Ik vind jouw gedachte om te investeren en op die manier mantelzorg mogelijk te maken een heel goed idee! Wellicht kun je de wethouder bellen en hem jouw zienswijze uitleggen. Het leek me wel een man die daar open voor staat…

  3. Denk je dat het helpt als je belt? Ik merk ook dat veel bestuurders denken dat ze genoeg hebben gedaan als ze meegewerkt hebben aan een mooi beleidsplan over wat ze met het geld voor mantelzorgondersteuning en -waardering gaan doen.
    Vervolgens ontstaat het probleem bij de uitvoering die daar weer niets van weten en je snel door proberen te sturen naar een ander loket als je wel vraagt om enige vorm van ondersteuning of respijtzorg. Het blijft mooi dat jij het niet nodig hebt, maar er zijn genoeg mantelzorgers die er wel even tussenuit zouden willen maar dat niet voor elkaar krijgen.

    1. Ha Eliane,

      Niet bellen helpt zeker niet 😉
      Wat ik die middag zag en steeds zie is dat ook gemeenten en zorgprofessionals ‘gevangen’ en ‘verstrikt’ raken in regels, systemen en loketten. Volgens mij kunnen wij – burgers – hen helpen dit te ontwarren. Misschien dat ik toch ga bellen 😉

      Die middag was er een mooi voorbeeld van niet doorvragen mbt respijtzorg: een man die al 30 jaar voor zijn zieke vrouw zorgde, vertelde dat hij het liefst met haar samen om vakantie gaat, dan altijd kon behalve het afgelopen jaar. Het was niet duidelijk of die man het erg vond om dit jaar thuis te blijven, hij zei daar niets over. Maar op het podium kwam gelijk de suggestie van respijtzorg. Hier miste ik het doorvragen van de interviewer, te snel werd ingevuld dat die man respijtzorg nodig had. Toch nog veel beter luisteren naar de behoefte van mantelzorgers dus.

      Groet,
      Marjo

  4. jij hebt toch geen aansporing nodig om te bellen! jou kennende heb je dat al lang gedaan! goede blog overigens , je voelt en ervaart de kanteling terwijl je leest.

  5. Marjo, je hebt weer prachtig de verstrikking in systemen verwoord. Ik word moe als ik het lees. Heb ook meer en meer de neiging het vechten er tegen te stoppen en gewoon mijn eigen gang te gaan. Dan voel ik me geen mantelzorger meer, maar ben ik weer meer wie ik was. De initiator, de vernieuwer, de schrijver, de inspirator, de reislustige….. oh ja, en ik zorg nog steeds voor mijn lief.

  6. Jawel. Die reactie van de wethouder: “helaas” en “moeten”. Ook ik viel er meteen over; hij/zij begrijpt het dus niet; wethouder… Ik zou een persoonlijk gesprek met die wethouder aanvragen; misschien wil Mon ook wel mee?

  7. Mijn ervaring is dat mantelzorgers soms te graag zorgen en op een gegeven moment kan het nodig zijn dat er betutteld moet worden om mensen op respijtvakantie te sturen.

    Soms is mantelzorg gewoon niet leuk of erg zwaar of is er te weinig steun uit de omgeving. We zijn gewoon niet allemaal hetzelfde. De wethouder heeft wellicht gewoon zijn eigen ervaring weergegeven.

    Al met al de toonzetting van het stuk is zeer goed. Op “zielige”mantelzorgers zit niemand te wachten, investeren in.. is beter dan ondersteunen. Maar alle mantelzorgers romantiseren, daar ben ik wel allergisch voor. We zijn tenslotte ook nog gewone normale mensen…

    1. Hallo Lidwien,

      Dank je voor je complimenten bij mijn blog. Inderdaad, je hebt gelijk: we zijn gewone normale mensen, de wethouder ook. Kan inderdaad zijn dat hij zijn eigen ervaring verwoordde, ik had zelf niet die indruk. Ik heb hem gemaild en krijg mogelijk de kans om het hem persoonlijk te vragen.
      Betuttelen lijkt mij nooit goed, ook als het niet leuk of erg zwaar is. Mensen die voor een naaste zorgen zijn volgens mij eerder geholpen met (samen) duidelijk te krijgen wat ze nodig hebben om zelf de regie te houden. Dat laatste bleek ook uit het rapport van Lilian Linders. Mantelzorgers willen ook graag de regie houden. Door hen ‘op respijtvakantie’ te sturen neem je – in principe – de regie (over hun eigen leven) over.
      Ik denk dat we meer oog moeten (gaan) hebben voor 1) het mogelijk maken van mantelzorg en 2) mantelzorg veel meer dan nu als een kracht ipv een last zien.
      De vele positieve reacties op dit blog hebben me uitgenodigd tot het schrijven van een vervolgblog, waar ik dieper in wil gaan op wat ik precies bedoel met ‘investeren in mantelzorg’. Wordt vervolgd dus.

      Groet,
      Marjo

  8. Pingback: Ingewikkeld – In de zorg voor de ander jezelf blijven zien

  9. Pingback: Oplossingen van een ander – In de zorg voor de ander jezelf blijven zien

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *